Het fascinerende Peru is een typische backpackbestemming in Zuid-Amerika, en dit is niet alleen vanwege het wereldwonder Machu Picchu en de Inca-trail die naar de archeologische site leidt. Echt, er is zoveel meer te zien en te beleven. Dat kan natuurlijk ook niet anders, het land is liefst 1.285.000 km² groot -pak ‘m beet 35 keer groter dan Nederland- en is voor een aanzienlijk gedeelte bedekt met wonderschone natuur.
Denk aan de weelderige Amazone om doorheen te trekken, Lake Titicaca met haar drijvende eilanden, de besneeuwde Andesreuzen, de Instagrammable Rainbow Mountain en het ongerepte noorden waar maar weinig backpackers komen. Of lijkt het je misschien vet om met een buggy over torenhoge zandduinen te crossen? Of wellicht een paar daagjes relaxen en surfen in een hip kustplaatsje? En dan heb ik het nog niet gehad over de boeiende cultuur van het land.
Peru is simpelweg ontzettend veelzijdig en heeft een eigenzinnige charme die reizigers van over heel de wereld aantrekt.
Het is trouwens een relatief veilig land om te backpacken, ook indien je als vrouw alleen reist. Wees echter wel op je hoede in Miraflores, Lima, aangezien daar nogal eens zakkenrollers rondstruinen.
Over veiligheid en criminaliteit gesproken…
Peru is tevens het land waar Nederlander Joran van der Sloot al jaren vastzit voor de dood op Stephany Flores in Lima. Hij zit in de beruchte Challapalca-gevangenis op ruim 4.600 meter hoogte, waar geen verwarming is en het ’s nachts zonder overdrijven kouder dan -20 graden Celsius kan worden. Bizar!
Nu kom je natuurlijk niet zomaar in de Peruaanse gevangenissen terecht, maar je wilt te allen tijde uit situaties blijven die je in de problemen en in aanraking met de politie brengen. Gevangenissen daar zijn simpelweg middeleeuws vergeleken met de omstandigheden in Nederland.
Maar euh… Laten we het bij de leuke kanten van Peru houden en niet praten over allerlei uitzonderlijke situaties 🙂 . We zijn immers backpackers op zoek naar avontuur en de mooiste plekjes.
In deze ultieme gids voor Peru ga ik je alles over dit mooie land vertellen. Zo laat ik je zien welke kosten je er als backpacker kunt verwachten. Verder bespreek ik vijftien onvergetelijke bestemmingen en bezienswaardigheden met je én geef ik je ten slotte diverse tips voor de voorbereiding van je reis.
Om je de best mogelijke tips te geven heb ik gesproken met een Peruaanse vriendin van me die in Lima woont. Locals kennen immers de échte parels die nog onontgonnen zijn. Zo heeft ze me verteld over een aantal bijzondere bestemmingen waar toeristen nog nooit van gehoord hebben. Ook die zal ik met je delen.
Gebruik de info en tips voor de planning van je rondreis door Peru om zo maximaal te kunnen genieten.
Backpacken in Peru: de kosten
In dit gedeelte laat ik aan je zien wat de typische kosten zijn op het gebied van accommodatie, eten & drinken, transport en activiteiten voor wat betreft backpacken in Peru. Ook zal ik tips geven voor het benodigde dagbudget.
Goed om te weten: de prijzen zijn steeds in Peruviaanse sol (PEN) en in euro. De wisselkoers die ik aan heb gehouden is 4,1 PEN = 1 euro. Voor de meest actuele koers kun je altijd even deze website raadplegen.
Accommodatie
Accommodatie is doorgaans een van de grootste kostenposten tijdens je reis. Welke mogelijkheden heb je in Peru? Maar vooral: wat gaat het je kosten? Hieronder een overzicht.
Als je besluit om in een dorm (slaapzaaltje) in een hostel te gaan slapen, houd dan rekening met gemiddeld 20,5 PEN (€5) tot 50 PEN (€36,60) per nacht. Overigens is ontbijt doorgaans inbegrepen in Peru en hebben veel hostels keukens om zelf in te koken.
Om een voorbeeldje te geven kijk ik even op Booking.com. De goedkoopste dorm in Lima is €5 per nacht, in Máncora €7 per overnachting en in Machu Picchu ben je minimaal €8 per nacht kwijt in een hostel.
Wanneer je behoefte hebt aan wat meer privacy dan in een slaapzaal of indien je met z’n tweetjes reist, dan is het kiezen voor een private room waarschijnlijk wat je gaat doen. Dit kost gemiddeld genomen 60 PEN (€14,65) tot 150 PEN (€40,55) in een hostel. Doorgaans krijg je voor deze prijsrange een tweepersoonsbed of twee losse bedden en moet je de badkamer delen.Wederom kijk op op Booking.com om je een aantal voorbeelden te geven. In Miraflores, een van de leukere wijken van Lima voor backpackers, is de best betaalbare tweepersoonskamer €13. Voor Máncora geldt met €14 voor een tweepersoonskamer ongeveer hetzelfde. In Machu Picchu heb je een eenpersoonskamer met een gedeelde badkamer vanaf €11 per nacht.
Budgethotels beginnen normaal gesproken zo rond de 85 PEN (€21) per nacht.
Net zoals in ieder ander land kun je tevens gebruikmaken voor Airbnb. Denk aan 45 PEN (€11) tot 80 PEN (€19,50) per nacht voor een gedeelde slaapkamer, en gemiddeld 105 PEN (€25,60) tot 200 PEN (€48,80) voor een appartementje dat je helemaal voor jezelf hebt.
Eten en drinken
Qua eten heeft Peru je een hoop te bieden. Iedere regio heeft haar eigen specialiteiten die je kunt proeven.
Als je voor streetfood gaat -denk bijvoorbeeld aan ‘ceviche’ of gebakken rijst met kip- dan ben je meestal tussen de 5 tot 7 PEN kwijt. Dit is maximaal dus zo’n €1,70 per gerecht. Bij een lokaal eettentje is een gerecht meestal rond de 10 PEN (€2,45). In een restaurant is het uiteraard wat duurder, maar met gemiddeld zo’n 12 tot 20 PEN (maximaal €4,90) voor een maaltijd nog altijd goedkoop. Ga je naar een wat luxer restaurant en wil je een 3-gangen-diner? Reken dan op 80 PEN (€19,50).
Over restaurants en bars gesproken: voor een binnenlands biertje van de tap betaal je zo’n 8 PEN (€1,95) en voor een geïmporteerd flesje bier 12 PEN (€2,95). Een blikje frisdrank kost om en nabij de 2,70 PEN (€0,65).
Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om zo nu en dan zelf te koken en zelf je spullen in te slaan in de supermarkt. Een 1,5e literfles water bedraagt 2,75 PEN (€0,65), een kilo aardappels of tomaten 3,5 PEN (€0,85) en voor hetzelfde gewicht bananen kun je aan 3,50 PEN (€0,85) denken. Een halve liter Peruaans bier is met 5 PEN (€1,35) leuk geprijsd, terwijl een fles wijn met gemiddeld zo’n 30 PEN (€7,30) relatief duur te noemen valt.
Voor de rokers onder ons: een pakje Marlboro kost doorgaans 20 PEN (€4,90).
Let op: het gaat om gemiddelde prijzen. Er zijn dus altijd goedkopere en duurdere opties.
Transport
Voor vervoer tussen de steden of plaatsen kan je gebruikmaken van landelijke bussen. Voor een lange rit van zo’n 10 uur betaal je gemiddeld genomen 60 PEN (€17,15).
Op Bookaway kost een busrit van Lima naar Huaraz (9 uur reistijd) minimaal €14. Een andere optie is van de hoofdstad naar Mancora (20 uur reistijd) voor de minimale prijs van €41. Van Lima naar Cusco (21 uur reistijd) betaal je minimaal €59.
De trein is trouwens ook een mogelijkheid op sommige trajecten. Via 12Go Zo kun je bijvoorbeeld vanuit Cusco naar Machu Picchu met de Inca Rail (4 uur reistijd) voor €41.
Binnen de stad bedraagt een enkel ritje met de bus gemiddeld 1,50 PEN (€0,35). Daarnaast rijden er ‘micros’ of ‘combis’, wat een soort minibusjes zijn die volgepakt zitten met passagiers. Kosten: 2 PEN (€0,50) per ritje. Voordeel: je bent sneller van A naar B vergeleken met een lokale stadsbus. In Lima heb je bovendien de metro die 1,50 PEN (€0,35) voor een enkele rit kost.
De taxi is tevens een mogelijkheid. De kosten liggen gemiddeld zo rond de 5 PEN (€1,20) per kilometer, met een starttarief van 7 PEN (€1,70)
Tot slot kun je natuurlijk voor het vliegtuig kiezen voor de langere afstanden. Wanneer ik op Skyscanner kijk voor een vlucht van Lima naar Cusco, dan is de minimale prijs €25 voor een reis van 1,5 uur. Niet slecht als je het mij vraagt en meer dan de helft goedkoper dan de bus!
Tours en activiteiten
Wil je de Inca-trail lopen, dan gaat je dit zo’n 600 tot 1.300 USD kosten, even afhankelijk van welke trekking je kiest en het seizoen. Een bezoek aan Machu Picchu (Inca-stad en de berg) bedraagt 300 PEN (€73).
Een vlucht over de Nazca Lines kan vanaf 80 USD. Goedkopere activiteiten zijn bijvoorbeeld bezoekjes aan musea die omgerekend maximaal €10 kosten of een tour door de hoofdstad Lima (zo’n €30). Echter, voor die prijs zou ik lekker zelf deze boeiende metropool gaan ontdekken of uiteraard voor een Free Walking Tour kiezen.
Hieronder heb ik een aantal veel geboekte tours en activiteiten in Peru voor je die op Get Your Guide worden aangeboden, inclusief de bijbehorende prijzen:
- Een kookcursus in Lima: €70
- De ultieme food-tour in Lima: €83
- De Inca Trail naar Machu Picchu 4-Day Trek vanuit Cusco: €708
- Een dagtrip naar Machu Picchu vanuit Cusco: €285
- Een daguitstapje naar de Rainbow Mountain vanuit Cusco: €32
- Een dagtrip naar het Humantay Lake vanuit Cusco: €36
- Een dagtour naar Paracas and Huacachina vanuit Lima: €130
- Een tweedaagse trip naar de Colca Canyon vanuit Arequipa: €92
- Een scenic flight van 35 minuten over de Nazca Lines: €93
- Zwemmen met zeeleeuwen bij de Palomino Islands: €55
- Een driedaagse trekking door de Amazone vanuit Puerto Maldonado: €280
- Een boottocht over de Amazone vanuit Iquitos: €87
- Een dagtrip naar Lake Titicaca, Uros en Taquile Island vanuit Puno: €61
- Hiken naar Laguna 69 in Huaraz: €197
- Een tweedaagse tour naar de Gocta Waterfalls en de Kuelap-ruïnes in Chachapoyas: €129
Je tours en activiteiten alvast boeken?
Ik raad je aan om je tours en activiteiten lokaal te regelen als je in Peru bent, om op die manier de lokale tourbedrijfjes in het land te ondersteunen.
Wil je dit echter alvast online doen, dan kan je gebruikmaken van Get Your Guide.
Budget per dag Peru
De laatste vraag van dit kostengedeelte is: wat kost backpacken in Peru per dag? Op de (dure) activiteiten na, is het in ieder geval een relatief goedkoop land om te gaan reizen. Argentinië, Chili of Brazilië zullen bijvoorbeeld duurder uitvallen, Ecuador en Bolivia zijn vergelijkbaar.
Laat ik zeggen dat je als soloreiziger uit moet gaan van minimaal 104 PEN per dag. In euro’s betekent dit 25,40. Hierbij slaap je in dorms, eet je regelmatig streetfood en reis je zoals de locals doen.
Wil je wat comfortabeler rondtrekken, bijvoorbeeld zo nu en dan het vliegtuig nemen of lekker in een eigen kamer slapen, dan is minimaal 135 PEN (€32,95) tot maximaal 218 PEN (€53,20) waar je rekening mee dient te houden. Reis je met nog iemand, dan zal dit vanzelfsprekend goedkoper uitvallen. Je kunt dan namelijk de kosten voor accommodatie splitten.
Backpacken in Peru: bestemmingen en bezienswaardigheden
Wat te doen in Peru? Welke dingen wil je absoluut niet missen? In dit gedeelte bespreek ik vijftien verschillende plekken die je tijdens je reis door Peru kunt bezoeken. Zowel bekende als minder bekende bestemmingen komen aan bod.
1. Ga een paar daagjes naar Lima
Lima is de drukke en chaotische hoofdstad van Peru en de kans is groot dat je je reis door het land er begint of eindigt. Er is best een hoop te doen en de ligging aan de kust met de oprijzende kliffen is pittoresk, maar heel veel langer dan 3 dagen wil je hier waarschijnlijk niet zitten. Want de hectiek en al het bijkomende verkeer is niet waarvoor je naar Peru gekomen bent. Dat is mijn inschatting althans 😉 .
Wat is er te doen in Lima en welke gebieden zijn leuk voor backpackers?
Je hebt er het bruisende nachtleven in het koloniale Barranco, het populaire en koloniale Plaza Mayor en de mogelijkheid om te shoppen in Larcomar of op de levendige Inka Market. Tijdens een Free Walking Tour kom je normaal gesproken bij deze en andere interessante spots van de stad uit. Zo’n wandeltocht is bovendien de uitgelezen manier om andere backpackers te ontmoeten.
En wist je dat Lima een waar streetfood-walhalla is? Doe bijvoorbeeld deze te gekke food-tour en probeer allerlei heerlijke gerechten, denk aan ‘tejas’, ‘dulces tradicionales’, ceviche en ‘chocotejas’. Of volg een kookcursus en leer zo zelf de betere Peruaanse lekkernijen te maken.
Nog iets tofs om te doen is paragliden vanaf de kliffen en Lima zo vanuit de lucht te bekijken. Tijdens deze tour vlieg je over de districten San Miguel, Magdalena del Mar, San Isidro en Miraflores.
Wil je de drukte van de stad voor eventjes achter je laten? Spring dan op de boot naar de Palomino-eilanden om zeeleeuwen te spotten. Deze tour is daarbij een van de beste.
Backpackers verblijven met name in de districten Barranco en Miraflores. En Miraflores is wat mij betreft de leukste wijk van heel Lima. Je hebt er uitzicht op de Stille Oceaan en met de talloze bars, boetiekshops, eettentjes en koffiezaken is het er erg gezellig. Het voelt er zelfs een beetje Europees aan. Boek hier dan ook je accommodatie.
2. Hike de wereldberoemde Inca-trail en ontdek Machu Picchu
Ik heb het hierboven al eens gezegd: als je de Inca-trail wilt gaan lopen, dan kost je dit honderden euro’s. Het is het pad dat Machu Picchu en de buitenwereld met elkaar in verbinding brengt.
De trekking brengt je langs schitterende natuur met de bergtoppen van de Andes, boslandschappen en valleien waar behoorlijk wat klimwerk wordt gevraagd. En om het nog avontuurlijker te maken: overnachten doe je in een tentje. Ook kom je langs de eeuwenoude ruïnes van Runkurakay and Sayacmarca.
De meeste excursies duren zo’n 3 tot 4 dagen en eindigen bij Intipunku, de toegangspoort tot Machu Picchu. Op de laatste dag is er tijd beschikbaar om de stad zelf te bezoeken.
Nu vind je Machu Picchu wellicht een té toeristische plek om naartoe te gaan. Toeristisch is het er zeker, aangezien het een van de meest bezochte bestemmingen is van heel Zuid-Amerika. Maar dat is natuurlijk niet zonder reden. Je zou wel gek zijn als je dit hoogtepunt van Peru zou overslaan.
Machu Picchu is in een ver verleden gebouwd -naar schatting rond 1440- door de Inca’s. In 1532 werd de stad veroverd door de Spanjaarden en kwam uiteindelijk een eind aan de macht van de Inca-indianen.
Waarom heet deze plek ook wel de verborgen stad? Machu Picchu werd nooit ontdekt door de Spanjaarden waardoor ze volledig intact bleef. Pas in 1911 werd de plek herontdekt door Hiram Bingham.
Anyway, wat is er zoal te doen in Machu Picchu?
Je kunt onder andere de berg van Huayna Picchu bezichtigen of beklimmen. Ze is 2.693 meter hoog en vanaf boven heb je een onvergetelijk uitzicht over het ruïnecomplex van de Inca’s. De tocht is redelijk stevig, maar duurt enkel 3 kwartiertjes. Helaas mogen er per dag slechts 400 mensen de hike doen. Je zal daarom voorafgaand al moeten reserveren, dit kun je regelen op deze website.
Overigens heb je ook de mogelijkheid om de kleinere Machu Picchu te bewandelen. Oh en als je van dieren houdt, je komt er talloze en altijd kauwende lama’s tegen.
Verder zijn de Aguas Calientes Hot Springs een buitengewoon chille plek om even helemaal te ontspannen. Heerlijk toch na zo’n dag gelopen te hebben?
Zoals ik hierboven al zei, kun je in de verborgen Inca-stad komen door de Inca-trail af te leggen. Echter, er zijn ook zat alternatieven. Zo is er de optie om vanuit Cusco naar Poroy of Ollantaytambo te gaan om daar de trein te nemen richting Aguas Calientes (Machu Picchu).
3. Surf in het levendige Máncora
Máncora is een bestemming in het verre noorden van Peru waar je lekker kunt relaxen op gelijknamige strand of in een hangmat kan chillen. Het is tevens een uitgelezen plek om te surfen of paddle-boarden.
Ga behalve het bekende Máncora Beach ook eens naar Las Pocitas. Niet voor niets staat deze spot bekend als een van de meest fijne zandstranden in Peru. Behalve relaxen, kun je er verder goed surfen en, nog leuker, met schildpadden zwemmen. Tenslotte is rijden op een quad een aanrader om te doen.
Máncora is de laatste jaren trouwens wel een behoorlijk toeristische plek geworden. Zo leven er flink wat buitenlanders en heb je er een hoop activiteiten om te doen.
Tot slot: Máncora is de ideale plaats om een stop te maken wanneer je vanuit Guayaquil (Ecuador) komt of daar juist naartoe wilt reizen. Maar eveneens wanneer je verder wilt naar Trujillo, Huanchaco (om te surfen) en/of Huaraz.
4. Ga naar Chachapoyas, de verborgen schat van Peru
Chachapoyas ligt in het Peruviaanse Amazonegebied en is misschien wel een van de meest fascinerende bestemmingen van het land. Door de wat afgelegen ligging, slaan de meeste reizigers deze plek nogal eens over. Maar in de omgeving is zoveel bijzonders te zien en te doen, waardoor je écht wat mist als je er niet heengaat.
Een van de dingen om te bezichtigen, zijn de Kuelap-ruïnes waar je muren van 10 tot 20 meter hoog, grazende lama’s en ronde huisjes aantreft. Daarnaast heb je er een prachtig uitzicht over de Utcubamba-vallei. Je kunt trouwens met een kabelbaan dwars door deze vallei gaan.
Bekijk ook de Sarcofagos de Karajia, zeven mummies gemaakt van gras, steen, hout en klei, met nogal opvallende strakke kaaklijnen. Maar het meest in het oog springend zijn wat ons betreft de menselijke schedels die op de hoofden liggen.
Je kunt een bezoek aan de Sarcofagos de Karajia combineren met de Caverna de Quiocta, een kalksteengrot met talloze stalagmieten en stalactieten. Vroeger was het een begraafplaats, waardoor er tevens botten en schedels verspreid liggen. Houd er rekening mee dat het er behoorlijk modderig en warm is. Toegegeven, als je al vaker grotten hebt gezien, is dit niet de meest bijzondere.
Enkele andere aanraders in de omgeving, zijn de watervallen van Yumbilla en de Gocta Falls. Ze horen beiden bij de grootste watervallen ter wereld en maken enorme indruk. De wandeling door het oerwoud om bij de Yumbilla Waterfall te komen, is al een belevenis op zich.
Een leuke excursie die je langs de Gocta Waterfalls en de Kuelap-ruïnes brengt is deze.
5. Breng een bezoekje aan Cusco (en omgeving!)
Cusco, ook wel als ‘Cuzco’ geschreven, is een bijzondere bestemming die vol ligt met allerlei archeologische bezienswaardigheden. Het is trouwens tevens de hoofdstad van de Inca’s en ze wordt niet voor niets tot de mooiste steden van Zuid-Amerika gerekend. De meeste backpackers gebruiken Cusco als uitvalsbasis om het al genoemde Machu Picchu te bezoeken. Maar er is meer te beleven.
Alleen al wandelen door de koloniale straatjes is een ervaring op zich. Je mond zal letterlijk openvallen als je kennismaakt met de unieke architectuur, zoals de belangrijkste kathedraal van de stad, het gouden paleis en het klooster van Santo Domingo.
Lekker relaxen? Ga dan met een drankje op Plaza de Armas in het zonnetje zitten, of vermaak je door simpelweg mensen te gaan kijken. Er loopt hier namelijk van alles rond: van backpackers en high-tech Japanners tot aan relaxte locals en mensen uit het bedrijfsleven. De mooie gebouwen en de aanwezige bergen, maken dit tot een ideale plek om eens even heerlijk neer te ploffen en te ontspannen. Verder zijn er barretjes en restaurants aanwezig om wat te eten en te drinken.
Een andere aanrader is om naar de Sacred Valley van de Inca’s te gaan, oftewel de Heilige Vallei. Je komt bij allerlei (kleurrijke) dorpen, ambachtelijke marktjes, bezoekt oude ruïnes en kunt er wegdromen met schitterende uitzichten. Met kleurrijke dorpjes bedoel ik trouwens de plekken waar de Quechua leven. Zij vallen op door de opvallend gekleurde kleding die ze dragen. Een gave manier om de omgeving te verkennen is per motorbike. Of hike naar de top van de Chicon Mountain. Op deze pagina vind je alle tours voor de Sacred Valley vanuit Cusco.
Daarnaast is een wandeling naar Sacsayhuamán aan te bevelen. Je ziet hier de overblijfselen van een reusachtige en bovenal mysterieuze Inca-tempel. Wedden dat je versteld staat van de bouwkunsten waartoe de oude indianen vroeger in staat waren?
In de buurt van Cusco ligt verder ook de Rainbow Mountain, een van de typische Instagram-spots in deze regio. Het gebergte heeft opmerkelijk oranje, rode en gele tinten en het gebied is prachtig om te hiken. Deze dagtrip is een aanrader. Onderschat de hoogte echter niet, want je start op zo’n 4.600 meter boven zeeniveau.
Enne, wist je dat zo’n 60% van Peru uit Amazonegebied bestaat? Zo vind je ten noorden van Cusco het schitterende Manú National Park, meer oostwaarts het boeiende Tambopata en verder nog allerlei kleine reservaten. Ga de jungle in, spot unieke dieren en planten, overnacht in de ongerepte natuur en bezoek authentieke dorpjes. Een ander tof iets om te doen is mountainbiken naar Manú National Park. Huur een fiets in Cusco en cross van het Andesgebergte naar het Amazoneregenwoud. Supervet! Er zijn tevens tours, doorgaans van 4 dagen.
6. Ga sandboarden in de duinen van Huacachina
In het droge zuidwesten van Peru is een bijzonder dorpje te vinden dat om een meer heen is gebouwd. Ik heb het over Huacachina. Ze is speciaal omdat er duinen te vinden zijn waar je op kunt sandboarden. Een andere toffe activiteit tijdens de tour is het crossen met een buggy dwars door de woestijn.
Denk trouwens niet aan de duinen die je in ons eigen kleine Zeeland gewend bent. Nee, sommige heuvels blijken hier liefst honderden meters hoog, waardoor er bij het lopen enige inspanning van je wordt gevraagd.
Vind je het saai worden? Probeer het dan eens staand in plaats van zittend. En anders is er altijd nog de mogelijkheid om met een buggy over de duinen te racen.
Wellicht ben je op zoek naar wat ontspanning na een ietwat uitputtende dag. Dan kun je gaan zwemmen in de lagune van Huacachina, lekker van het zonnetje genieten of gewoonweg uitrusten in een hangmat met een kokosnoot erbij.
Het ruime aanbod van tours en activiteiten, inclusief buggy-tours en sandboarden, in Huacachina vind je op deze pagina.
7. Vaar over het hoogste grote meer ter wereld: Lake Titicaca
Vlakbij de grens met Bolivia ligt het Titicacameer, met een hoogte van 3.820 meter het hoogste (grote) meer ter wereld, én het grootste van heel Zuid-Amerika. Je moet je voorstellen: bergen die besneeuwd zijn met daar tussenin verfrissend blauw water. Verfrissend is een understatement, aangezien het water er ijskoud is. Maar een duik moet je er toch wel genomen hebben denk ik zo. Immers, wie kan je zoiets navertellen?
In het meer liggen trouwens diverse ‘drijvende’ eilanden om te bezoeken. Je kunt hier met de vele bootjes naartoe varen. Weet wel dat dit een toeristentrekpleister is, waardoor de charme er een beetje vanaf lijkt te zijn. Echter, de eilandjes Taquile en Amantini zijn nog relatief rustig en authentiek. De Uros-eilanden, die een stukje verder liggen en grotendeels uit riet bestaan, geven je een kijkje in het echte lokale leven. Al is het er wel behoorlijk druk door de hordes toeristen die erop afkomen.
Door de hoge ligging van het meer kan het er enorm koud zijn. Dit is met name zo in de nacht. Overdag, als de zon schijnt, is het er doorgaans erg aangenaam. Wel even goed uitkijken dat je niet verbrandt vanwege de felle zon.
Leuke (meerdaagse) tours op het Titicacameer kun je bekijken op deze pagina. Je vertrekt meestal vanuit ofwel Puno ofwel Cusco. Een vaak geboekte dagtrip die start in Puno is bijvoorbeeld deze.
8. Spot bijzondere dieren in en rond Paracas
Het Paracas National Reserve vlakbij het backpackersplaatsje El Chaco, is een natuurreservaat waar je dolfijnen, pinguïns, pelikanen en zeeleeuwen kunt spotten. Iets anders is de Paracas Candelabra -‘de kandelaar‘-, een mysterieuze geoglief -oftewel een zandtekening- die in de zandduinen te vinden is. En niet zomaar een: ze is liefst 150 meter hoog en 50 meter breed.
Leuk is verder om te mountainbiken in het Paracas National Reserve. Je komt amper toeristen tegen en kunt genieten van de vele dieren en de mooie natuur. Een fantastische ervaring.
In de omgeving is nog veel meer om te ondernemen.
Zo kun je een boot nemen naar de Ballestas-eilanden, die ook wel bekendstaan als de Galápagos van Peru en tevens tot het voorgenoemde nationale park behoren. Alleen het verschil met haar grote broer uit Ecuador, is dat ze voor een fractie van de prijs te bezoeken is. Wat wil je als backpacker nog meer? Je ziet er pinguïns, er scheren pelikanen over het water en mogelijk word je welkom geheten door een grote groep luidruchtige zeeleeuwen en zeerobben. Dagtrips naar de Ballestas-eilanden boek je hier.
Een andere plek is Isla de Sangayan waar het werkelijk uitpuilt van de zeeleeuwen en zeerobben. En verlegen zijn ze zeker niet. Wanneer je aankomt, hebben ze namelijk nogal eens de neiging om de boot waarin je zit achterna te komen.
Tot slot zijn ook Islas de Chincha drie eilanden die in de buurt liggen. Ze worden omgeven door imposante rotsformaties die uit de zee omhoogkomen. Een grappig weetje is dat de vele kilo’s vogelpoep op de archipel als mest worden verkocht op het vasteland.
9. Geniet van prachtige landschappen bij de Colca Canyon
De Grand Canyon in Amerika mag dan misschien bekender zijn, de Colca Canyon is ruim 2 keer zo diep. Alleen dit is al een reden om erheen te gaan. En wat te denken van de spectaculaire views over de vallei, de besneeuwde bergtoppen, de vele beboste terrassen en de authentieke Indianendorpjes? Met wat geluk zie je in de ochtend -vaak tussen acht en negen- ook meerdere grote condors langs je heen vliegen. Niet schrikken 😉 .
Bij de Middle Canyon heb je een uitzicht op de kloof met talloze (fruit)bomen die worden omringd door witte bergtoppen. Bij dit gedeelte zie je verder indianen, maar ook grazende lama’s en alpaca’s. Een uniek gezicht dat je niet snel ergens anders zult tegenkomen.
Een leuke en vooral ontspannende activiteit om nog te doen, is relaxen bij de thermen van Chivay, de grootste stad van de Colca Canyon. Zeker na een (uitputtende) trekking in de snikhete zon, is chillen in een van de aanwezige baden uitermate heerlijk.
Ben je in Arequipa, dan kun je een bus nemen naar Cabanaconde. Vanuit daar kan je starten met hiken door de canyon, onder andere via Llahuar en San Juan. Of maak het jezelf makkelijk en boek deze excursie.
10. Bezoek de Witte Stad: Arequipa
Arequipa is zo’n typische stad waar je je ogen uit kunt kijken. Ze heeft de bijnaam -de Witte Stad- te danken aan -hoe kan het ook anders- de vele witte gebouwen die je er vindt.
Een van de bekendste bezienswaardigheden van Arequipa, is de kathedraal waar je rondleidingen kunt doen en het lokale museum kan bezoeken. Is dit het enige? Nee 🙂 . Zo kun je het dak oplopen en getuige zijn van een prachtig uitzicht over de stad en de bijbehorende 3 vulkanen die Arequipa kenmerken. Of doe eens gek en ga onder de luidende klok staan.
Echter, het meest bijzondere om naartoe te gaan, is wat mij betreft de spectaculaire Santa Catalina Monastery
. Je zou kunnen zeggen dat het een dorpje middenin de stad is. De diverse kleuren van de aanwezige straatjes, die overigens vernoemd zijn naar allerlei Spaanse steden, maken het tot een pittoreske bezienswaardigheid. Bovendien is het er heerlijk rustig. Als je er bent, eet dan ook zeker wat in de binnentuin. Een rondleiding met gids is aan te bevelen aangezien je zo meer boeiende achtergrondinformatie krijgt.
Wanneer je in Arequipa ronddwaalt, zie je vanuit nagenoeg iedere hoek de eerder genoemde drie vulkanen het landschap vormgeven. Een daarvan is El Misti. En het leuke is: je kunt ‘m beklimmen. Wel wil ik je meegeven dat de tocht van 2 dagen behoorlijk zwaar is en bovendien erg koud. Houd hier dus rekening mee.
De bekendste dagtrip om te doen vanuit Arequipa is hiken door de al genoemde Colca Canyon (hier boek je de excursie). En voor de adrenaline-junkies is raften op de Chili River een vette activiteit.
11. Vlieg boven de mysterieuze Nazcalijnen
Wanneer je naar het stadje Nazca komt, dan is vliegen over de gelijknamige lines een ervaring waar je nog wel eens over na zult praten. De afbeeldingen en lijnen die duizenden jaren geleden door indianen zijn gemaakt, blijken enkel goed zichtbaar vanuit de lucht. In totaal vind je er meer dan 10.000 lijnen en 300 illustraties om te spotten. Ze bestaan uit dieren zoals spinnen, hagedissen, lama’s en apen. Ook vind je hier verschillende plantensoorten en opzienbarende geometrische vormen.
Waarom hebben de indianen dit eigenlijk gemaakt? Daar is geen duidelijk antwoord op. Men denkt dat de tekeningen dienen als kalender, een wandelroute of zelfs als een landingsbaan voor prehistorische astronauten.
Mysterieus hè?
Let er wel op dat de vlucht niet bepaald ontspannend is. Je vliegt in een klein propellervliegtuigje waarin slechts zes tot acht mensen passen. Je gaat in 1,5 uur schuddend van links naar rechts, dit om de lijnen optimaal te kunnen zien, foto’s maken is daarom soms wat lastig. Gelukkig heb je je ogen nog om deze unieke tekeningen voor altijd in je geheugen op te slaan 🙂 .
Mocht je de scenic flight boven het bijzondere landschap wel zien zitten, boek dan alvast je ticket om de lucht in te gaan.
12. Ga op avontuur in Huaraz
Op zoek naar dé plek in Peru voor wat betreft wandelen, trekkings en klimmen? Oftewel: heb je behoefte aan avontuur? Dan raad ik je aan om naar Huaraz te gaan dat op 3.000 meter boven zeeniveau gelegen is. De regio staat bekend om haar fabelachtige uitzichten over besneeuwde Andespieken en valleien, pittoreske bergdorpjes, lagunes en natuurlijk het nationale park van Huascaran.
Laguna 69, gelegen in het Huascaran National Park, is een van de plekken waar je kunt stoppen. Een bijna onrealistisch ogend helderblauw meertje dat aan de rand van de indrukwekkende mount Chacraraju te vinden is. Ook zijn de llanganuco Lakes pareltjes om te bekijken. Je komt erlangs als je de Laguna 69-trekking doet
De meeste tochten doe je in een dag, maar er je hebt tevens de mogelijkheid om meerdaagse excursies te doen. Zo is er de populaire Santa Cruz Trek die 4 dagen duurt.
Vergeleken met het eerder genoemde Machu Picchu, is een trekking in deze omgeving overigens veel minder toeristisch.
Op deze pagina vind je alle tours in Huaraz en kan je direct boeken.
13. Maak een trekking door het ongerepte Amazoneregenwoud
De twee meest populaire bestemmingen in Peru om het Amazonegebied in te trekken, zijn Iquitos in het noorden en het minder bekende Puerto Maldonado in het zuiden. Beide steden kan je zowel per vliegtuig als per boot bereiken. Puerto Maldonado is tevens bereikbaar over land.
Om te beginnen is het goed om te weten dat Iquitos de grootste stad in de Amazone is, waar het best prima is om een aantal dagen te blijven. Je hebt er marktjes -bijvoorbeeld de Belen Market- en allerlei sfeervolle restaurants in koloniale gebouwen. Verder is er het Amazon Rescue Center waar je meer over de flora en fauna in het regenwoud te weten kunt komen. Handig voor je aan een trekking begint. Wat een absolute aanrader is, is om inheemse stammen in de omgeving te bezoeken, bijvoorbeeld de Boras-indianen. Vanuit Iquitos kun je in een bootje op de Amazone varen of kiezen voor deze meerdaagse jungle-trek.
Puerto Maldonado is een andere megastad, ideaal om het veel minder toeristische Amazonegebied in zuidelijk Peru te in te trekken. Behalve dat ze een uitvalsbasis vormt voor de jungle, kun je er nog plekken bezoeken als Lago Sandoval, het Inkaterra Ecological Reserve en Monkey Island. Rond het serene Lago Sandoval kan je onder andere kaaimannen en reuze-otters spotten. Bereid je wel voor op een flinke hike van 3 kilometer door de modder. Wil je alvast boeken? Deze driedaagse trekking door het regenwoud is geliefd onder backpackers.
Verwacht op allebei de locaties een hoop apen, tarantula’s, slangen, schorpioenen, brulkikkers en tropische vogels. Probeer verder piranha’s uit het water te vissen om op te eten. Sommige touroperators uit Iquitos gaan zelfs in het donker met je op pad om kaaimannen te spotten. Onthoud trouwens wel dat roze dolfijnen enkel rond Iquitos te bewonderen zijn.
Al met al zijn beide plekken aan te raden. Waar je heengaat, zou ik laten afhangen van de bestemming waar je bent. Vanuit Cusco vlieg je bijvoorbeeld in 20 minuten naar Puerto Maldonado, terwijl je voor Iquitos een tussenlanding in Lima nodig hebt en er veel langer over zult doen.
Enne, als je geïnteresseerd bent in plantmedicijnen zoals Ayahuasca, heb je de mogelijkheid om dit in de Peruviaanse Amazone te doen. Hoe vet is dat? Dit kan bijvoorbeeld in het Arkana Spiritual Center in Iquitos.
14. Bekijk opzienbarende graftorens rond Puno
Pal aan het hiervoor besproken Titicacameer, ligt de plaats Puno. Een rustig havestadje dat als uitvalsbasis voor een oversteek naar Bolivia kan worden gebruikt. Verder is ze eigenlijk enkel interessant wanneer je wat meer te weten wilt komen over de geschiedenis van de Inca’s. Want een boeiende bestemming is het niet bepaald.
Levendigheid vind je in de straat Jiron Limo, een plek waar zowel locals als backpackers samenkomen. De redenen hiervoor zijn vrij simpel: de aanwezigheid van bars, restaurants en muziek.
In de omgeving liggen twee sites die geschiedenisliefhebbers niet willen missen.
Nabij Puno heb je bijvoorbeeld het mysterieuze Sillustani. Mysterieus, omdat er talloze graftombes -‘chullpa’s’- te vinden zijn, stammend uit de tijd van de Inca’s. Honderden jaren geleden werden er de stamhoofden begraven. Sommige van deze chullpa’s bereiken hoogtes van liefst 12 meter. Boven heb je een fabelachtig uitzicht over de Umayo-lagune met zo nu en dan een vissersbootje, watervogels en -waarschijnlijk- een strakblauwe lucht.
Een andere plaats is het hooggelegen Cutimbo. Ze ligt bovenop een bergtop. Net als in Sillustani, vind je ook hier de kenmerkende graftorens.
Tot slot kun je Puno natuurlijk als opstappunt voor een trip richting Lake Titicaca gebruiken, bijvoorbeeld met deze tour. Daarnaast reis je vanuit het plaatsje in 5,5 uur naar het Boliviaanse La Paz.
15. Ontdek het koloniale Cajamarca
Cajamarca is een schitterende koloniale stad waar in 1532 de laatste Inca zich overgaf aan de Spanjaarden. Ze ligt middenin de Andes en wordt dan ook omsingeld door machtige bergpieken.
Een van deze bergen is Cumbemayo. Loop via zigzag-weggetjes door de natuur, klim door vreemd gevormde rotsformaties en zie met eigen ogen hoe ingenieus de Inca’s hier vroeger waren. Er is namelijk een volledig hand-gegraven irrigatiesysteem te vinden, dat men gemaakt heeft om de akkers van water te voorzien
In het centrum vind je Plaza de Armas de Cajamarca, een van de mooiste en grootste pleinen die je in Peru zult aantreffen. Dit is bovendien de plaats waar de ondergang van het Incarijk allemaal begonnen is. Wandel tevens naar het viewpoint van Santa Apolonia, je hebt hier een panoramisch uitzicht over de stad. Mocht je een stadswandeling met gids willen maken waarbij je onder meer de voorgenoemde trekpleisters bezoekt, check dan deze tour.
Verder is een uitstapje naar Granja Porcón leuk om te doen. Je vindt in dit zelfvoorzienende bergdorpje een natuurreservaat met dieren zoals panters, condors en alpaca’s. Als je wilt, kun je op een paard springen om de regio te ontdekken. Leuk om te weten: er is zelfgemaakte kaas te koop.
Cajamarca staat overigens bekend om de thermaalbaden om jezelf lekker in op te warmen en te zuiveren. Dat is soms wel nodig ook, aangezien het er soms best fris kan zijn. Ga naar Baños del Inca en wordt helemaal zen. Ze liggen net buiten de stad.
Maar waar het in Cajamarca vooral om te doen is, is toch echt het traditionele El Carnaval en Cajamarca, oftewel de jaarlijkse uitbundige carnavalsviering die in het centrum wordt gehouden. Deze tip heb ik van de Peruaanse vriendin gehad waarover ik in het begin van dit artikel sprak. Het is bijzonder om meegemaakt te hebben, zo vertelde ze me.
Bonus: geheime plekjes die toeristen niet kennen
Wat zijn nou de écht geheime plekjes van Peru? is de vraag die ik stelde aan de Peruaanse vriendin die in Lima woont. Ze noemde de volgende bestemmingen:
- Moyobamba: ingesloten door dichte nevelwouden met meer dan 250 soorten orchideeën en dieren als de zeldzame geelstaart-wolaap, is dit een droom voor natuurliefhebbers. In de buurt ligt tevens de Morro de Calzada om te beklimmen. De stad zelf is weinig bijzonders.
- Tarapoto: bekend als de ‘City of Palms‘. In de nabijheid liggen watervallen en heb je de Cordillera Escalera om te hiken.
- Chanchamayo Valley: verscholen in de ‘Hoge Jungle’ van Peru ligt deze oogstrelende vallei die bezaaid is met watervallen. Het is een fijne bestemming als je van trekken door de ongerepte natuur houdt.
- Oxapampa: hier kom je wederom om de natuur in te gaan. Het Yanachaga–Chemillén National Park een aanrader.
- Pozuzo: een culturele trekpleister ten noorden van Oxapampa die in 1859 werd gesticht door Duitsers en Oostenrijkers. Die invloeden zie je er dan ook duidelijk terug, zo kun je er Duitse biertjes een braadworst krijgen.
Dus, wil je van de gebaande paden af tijdens het backpacken door Peru en geen toerist tegenkomen, overweeg dan om één of meerdere van de bovenstaande bestemmingen in je reis op te nemen 🙂 . Al zijn de al genoemde Amazone-streken rond Iquitos en Puerto Maldonado plus Chachapoyas ook al behoorlijk afgelegen plekken om heen te gaan.
Voorbereiding backpacken in Peru: wat je moet weten
In dit afsluitende gedeelte geef ik je nog wat tips die handig zijn voordat je naar Peru afreist. Denk aan de beste reistijd, visumzaken en je reisverzekering.
1. Beste reistijd Peru
Je kunt Peru het hele jaar door bezoeken. Echter, de beste maanden erheen te gaan, zijn mei tot en met oktober. In juni tot en met augustus is het meestal wat drukker, aangezien de meeste Peruanen dan zelf vakantie hebben.
Wil je naar het Amazonegebied rond Puerto Maldonado? De meest droge periode loopt van mei tot en met september. Je hebt dan de grootste kans op het spotten van dieren, denk aan dolfijnen, anaconda’s en kaaimannen. Het regenseizoen loopt van november tot en met april, met december tot en met februari als natste maanden. In deze nattere periode staan er veel bomen en planten in bloei.
In Iquitos valt de meeste neerslag oktober tot en met mei, waarbij april gemiddeld genomen de natste maand is. Van juni tot en met september is het droger, met augustus als droogste maand. De drogere maanden worden over het algemeen als beste beschouwd voor het spotten van wildlife, al kan dit vaak ook prima in de nattere periode.
Laat je in ieder geval niet door afschrikken door het woordje ‘regen’. In de Amazone zal het doorgaans niet heel de dag regenen, maar zal je eerder te maken krijgen met een pittige plensbui aan het eind van de middag. Om je een indruk te geven: de verschillen qua millimeter neerslag zijn tussen beide periodes niet erg groot. In Iquitos valt in de natste maand gemiddeld 310 millimeter neerslag en in de droogste maand 200 millimeter.
3. Route Peru
Ben je op zoek naar een of meerdere leuke backpackroutes door Peru? Bekijk dan de door mij geschreven Backpackgids Zuid-Amerika waarin ik drie veelzijdige Peru-routes voor je heb uitgestippeld, met per route tips om je reisschema in te korten of juist uit te breiden. Zo bespaar je jezelf een hoop uitzoekwerk.
3. Visum Peru
Bij aankomst in Peru krijg je een stempel die recht geeft op een verblijf van 6 maanden (183 dagen). Mocht je langer willen blijven, dan kun je altijd even contact opnemen met de Peruaanse ambassade in Den-Haag.
Houd er rekening mee dat er (waarschijnlijk) om een uitreisbewijs wordt gevraagd. Verder dient je paspoort nog minimaal 6 maanden geldig te zijn en heb je in ieder geval een lege paspoortpagina nodig om de stempel op te laten zetten.
4. Geld Peru
Zoals gezegd, betaalt men in Peru met de Peruaanse sol (PEN). Er zijn briefjes van 10, 20, 50, 100 en 200 sol. De munten bestaan uit 1, 2 en 5 sol en 5, 10, 20 en 50 céntimos. 100 céntimos staat gelijk aan 1 sol. Ook is betalen in Amerikaanse dollars vaak mogelijk.
Hoe zit het met pinnen in Peru? In de grote steden en andere toeristische plekken, kun je moeiteloos pinnen. In Lima, Arequipa, Puno en Cusco kun je zelfs dollars uit de geldautomaten halen. De transactiekosten kunnen soms nogal eens oplopen door de ongunstige wisselkoers van de Peruaanse banken plus de kosten die je eigen bank rekent. Ten slotte is het maximale bedrag wat je op kunt nemen bij veel banken 400 PEN tot 700 PEN.
5. Vaccinaties en inentingen Peru
Voor Peru zijn geen verplichte vaccinaties of inentingen. Er is echter wel een aantal inentingen dat wordt aangeraden. Ongeacht de verblijfsduur gaat het om de volgende: DTP, hepatitis A en in sommige gevallen gele koorts. Dit is enkel zo in de gebieden ten oosten van de Andes en in het noordelijke kustgebied.
Blijf je langer dan 3 maanden? Dan worden ook inentingen tegen hepatitis B en rabiës geadviseerd.
Verder wil ik je nog zeggen dat er in Peru op bepaalde plekken malaria voorkomt. Het gaat om de delen die lager dan 2.000 meter in het Amazonegebied liggen en om het grensgebied met Ecuador. Of je hiervoor medicatie wilt nemen, is helemaal aan jou. Ik raad je aan om advies van een medisch expert in te winnen.
6. Reisverzekering Peru
Zorg ervoor dat je niet voor vervelende verrassingen komt te staan mocht je in nood zitten. Sluit daarom een reisverzekering af. Zelf ben ik erg tevreden over FBTO. In dit handige stappenplan lees je hoe ik tot deze keuze ben gekomen.
Voor een uitgebreid overzicht en het vergelijken van verschillende aanbieders, adviseer ik je om gebruik te maken van Independer.
7. Vliegticket Peru
Zelf boek ik mijn vluchten vrijwel altijd via Skyscanner. Zij vergelijken de meeste luchtvaartmaatschappijen met elkaar en staan bekend om hun scherpe prijzen.
Lees ook: hoe ik een goedkope vlucht boek.
8. Paklijst Peru
Wat neem je mee als je gaat backpacken in Peru? Het is een van de meest gestelde vragen die backpackers hebben, en ik geef toe: het kan een heel gedoe zijn. Speciaal om je te helpen heb ik een ultra-light-inpaklijst gemaakt, die ik zelf al jaren gebruik. Zo reis ik rond met een backpack van slechts 30-liter en hoef ik nooit bagage in te checken.
9. Accommodatie Peru
Voor je aankomst in Peru is het handig om alvast je eerste accommodatie vast te leggen. Bekijk hiervoor het ruime aanbod op Booking.com.
10. Vervoer Peru
Je transport door Peru raad ik je aan om te regelen via Bookaway. Voor vrijwel alle trajecten kan je er buskaartjes kopen, superhandig! Daarnaast is 12Go een aanrader, zij verkopen bovendien tickets voor de trein van Cusco naar Machu Picchu.
Een andere optie die je hebt is gebruikmaken van Peru Hop. Je koopt daarbij één buskaart die je voor je hele reis kunt gebruiken, en reist met een veilige maatschappij in fijne bussen.
11. Tours en activiteiten Peru
De tours die je wilt gaan doen kun je boeken bij lokale touroperators of gewoon in het hostel waar je verblijft.
Een andere mogelijkheid is om je uitstapjes online te regelen. In dat geval adviseer ik je om het ruime aanbod op het al genoemde Get Your Guide te bekijken, zij werken samen met lokale organisaties en bieden heel veel toffe trips aan.
Als je vragen hebt over je reis naar Peru kun je ze hieronder stellen in de comments 🙂 .
Beste Robbert,
Ik moet zeggen dat je een prachtige site hebt en wat een prachtige reizen heb je al gemaakt. Ik ben nu zelf bezig met een reis samen te stellen van 6 weken naar Peru – Bolivia – Chili. We hebben al jaren ervaring met reizen op eigen gelegenheid dus dat komt wel goed. Het enige wat me een beetje zorgen baart is het feit dat het reizen per bus door Peru nogal een uitdaging is voor wat betreft het hijacken. Door veel te lezen en forums te bekijken heb ik 2 busmaatschappijen gevonden die het veiligst genoemd worden: Cruz del Sur en Peru Hop. Wat is jouw ervaring hiermee.
Ik wens je veel succes met je site en nog vele mooie reizen toe.
Het is een genot om op je website te kijken.
Groetjes Diny
Hoi Diny,
Bedankt!
Beide maatschappijen zijn hartstikke goed. Ik zou je ook willen aanraden om niet TE veel af te gaan op reviews en lokaal veel aan locals en andere backpackers te vragen. Want zoals je weet: mensen zullen eerder een negatief dan een positief bericht achterlaten. Mijn ervaring is dat alsmaar inlezen voor veel onnodige onrust kan zorgen.
Groet, Robbert
Beste Robbert,
Ik ga in van augustus 2018 tot december 2018 mijn minor volgen in cuzco. Nu is de prijs voor een enkele reis ongeveer 670-770 euro. Ik wil wel graag een retourvlucht boeken alleen de vluchten in december 2018 zijn nog niet gepland. Zou het verstandig voor mij zijn om te wachten met het boeken van een vliegticket tot ik een retour kan boeken of zou het weinig uit maken?
Groetjes, Stan.
Hoi Stan,
Een retour is doorgaans een stuk voordeliger. Ik zou daarom even wachten. Tot welke maand is er al gepland? Met andere woorden: hoe lang moet je nog wachten tot je december 2018 kunt boeken?